Yerçekimi Dalgaları Uzay-Zaman Dokusunda Dalgalanmalar

Yerçekimi dalgaları, büyük kütleli nesnelerin ivmelenmesiyle oluşan uzay-zamandaki dalgalanmalardır. Bunlar, Albert Einstein tarafınca 1915’te genel görelilik kuramının bir kararı olarak öngörülmüştür. Yerçekimi dalgaları son aşama zayıftır ve yalnızca kara delikler yahut nötron yıldızları benzer biçimde çok önemli kütleli nesneler tarafınca üretildiklerinde tespit edilebilirler.

Yerçekimi dalgalarının ilk direkt tespiti 2015 senesinde Lazer İnterferometre Yerçekimi Dalgası Rasathane (LIGO) tarafınca yapılmış oldu. LIGO dedektörleri Livingston, Louisiana ve Hanford, Washington’da bulunmaktadır. Kollarının uzunluğundaki minik değişimleri ölçerek yerçekimi dalgalarını saptamak suretiyle tasarlanmıştır. Bir yerçekimi dalgası dedektörlerden geçtiğinde, kolların fazlaca minik bir oranda uzamasına ve kısalmasına yol açar. Bu değişimler o denli küçüktür ki yalnızca en duyarlı aletlerle tespit edilebilirler.

Yerçekimi dalgalarının tespiti evrene yeni bir pencere açtı. Yerçekimi dalgaları, kara deliklerin ve nötron yıldızlarının çarpışmaları benzer biçimde evrendeki en uç vakaları incelemek için kullanılabilir. Ek olarak, ilk yıldızların ve galaksilerin oluştuğu erken evreni araştırmak için de kullanılabilirler.

Yerçekimi dalgaları evreni keşfetmek için kuvvetli bir araçtır. Bizlere yerçekiminin doğası ve evrenin evrimi ile alakalı yeni bakış açıları sağlıyorlar.

Hususiyet	Yerçekimi Dalgaları	Feza-zaman	Astronomi	Fizik	Kozmoloji
Tarif	Feza-zamanda dalga gibi yayılan bir deforme	Feza ve dönemin dokusu	Gök cisimlerinin incelenmesi	Madde ve enerjinin incelenmesi	Evrenin incelenmesi
Tarih	ilk başlarda 1915 senesinde Albert Einstein tarafınca tahmin edildi	ilk başlarda 1908 senesinde Hermann Minkowski tarafınca önerildi	Antik çağlara dayanan bir astronomi dalı	17. yüzyıla dayanan bir fizik dalı	19. yüzyıla dayanan bir astronomi dalı
Iyi mi üretilirler?	Kitleleri hızlandırarak	Feza-zamanın eğriliğiyle	Gök cisimlerinin hareketiyle	Alt atomik parçacıkların etkileşimleriyle	Evrenin genişlemesiyle
Özellikler	Fer hızında yolculuk edin	Hacmi yahut enerjisi yoktur	Öteki nesneler üstündeki etkileriyle tespit edilebilirler	Madde ve enerjinin özelliklerini incelemek için kullanılabilir	Evrenin tarihini ve evrimini incelemek için kullanılabilir
Tespit	ilk başlarda 2015 senesinde tespit edildi	Direkt gözlemlenemez	Öteki nesneler üstündeki etkileriyle tespit edilebilirler	Öteki parçacıklarla etkileşimleri ile tespit edilebilirler	Evrenin genişlemesi üstündeki etkileriyle tespit edilebilirler
Uygulamalar	Kara delikleri incelemek için kullanılır	Büyük Patlama’yı incelemek için kullanılır	Galaksilerin evrimini incelemek için kullanılır	Karanlık madde ve karanlık enerjinin özelliklerini incelemek için kullanılır	Evrenin tarihini ve evrimini incelemek için kullanılır

Yerçekimi Dalgalarına

Kütle çekim dalgaları, uzay-zaman dokusunda kütleli nesnelerin ivmelenmesiyle oluşan dalgalanmalardır. ilk başlarda 1915’te Albert Einstein tarafınca genel görelilik kuramının bir kararı olarak öngörülmüştür. Kütle çekim dalgaları son aşama zayıftır ve yalnızca kara delikler yahut nötron yıldızları benzer biçimde fazlaca kütleli nesneler tarafınca üretildiklerinde tespit edilebilirler.

3. Yerçekimi Dalgaları Iyi mi Üretilir?

Kütle çekim dalgaları, büyük kütleli nesnelerin ivmelenmesiyle üretilir. Bu, iki nesne birbirinin yörüngesinde döndüğünde, büyük kütleli bir nesne çöktüğünde yahut iki büyük kütleli nesne çarpıştığında meydana gelebilir. Nesneler ne kadar büyük kütleliyse ve ne kadar süratli hareket ediyorlarsa, üretilen kütle çekim dalgaları da o denli kuvvetli olur.

Kütle çekim dalgaları fazlaca zayıftır ve yalnızca çok önemli nesneler tarafınca üretildiklerinde tespit edilebilirler. İlk kütle çekim dalgaları 2015 senesinde LIGO (Lazer İnterferometre Kütle Çekim Dalgası Rasathane) ortaklık tarafınca tespit edildi. Bu kütle çekim dalgaları iki kara deliğin çarpışmasıyla üretildi.

Yerçekimi dalgaları evreni incelemek için kuvvetli bir araçtır. Kara deliklerin merkezleri ve erken kainat benzer biçimde evrendeki en uç ortamları araştırmak için kullanılabilirler. Yerçekimi dalgaları ek olarak evrenin genişlemesini ve galaksilerin evrimini incelemek için de kullanılabilir.

4. Yerçekimi Dalgalarının Özellikleri

Yerçekimi dalgaları, uzay-zamanda yolculuk eden bir dalga türüdür. Kara delikler yahut nötron yıldızları benzer biçimde büyük kütleli nesnelerin ivmelenmesiyle oluşurlar. Yerçekimi dalgaları fazlaca zayıftır ve yalnızca çok önemli kütleli nesneler tarafınca üretildiklerinde yahut fazlaca uzun mesafeler kat ettiklerinde tespit edilebilirler.

Yerçekimi dalgalarının onları benzersiz kılan bir takım özelliği vardır. Bunlar:

• Bunlar enine dalgalardır, şu demek oluyor ki hareket yönlerine dik olarak salınırlar.
• Bunlar fazlaca zayıftır ve yalnızca çok önemli kütleli cisimler tarafınca üretildiklerinde yahut fazlaca uzun mesafeler katettiklerinde tespit edilebilirler.
• Fer hızında yolculuk ederler.
• Maddenin varlığından etkilenmezler.

Yerçekimi dalgalarının birçok potansiyel uygulaması vardır. Evrenin yapısını incelemek, kara delikleri ve nötron yıldızlarını saptamak ve yerçekiminin doğasını araştırmak için kullanılabilirler.

5. Yerçekimi Dalgalarının Tespiti

Yerçekimi dalgaları son aşama zayıftır ve bu yüzden tespit edilmeleri fazlaca zor olsa gerek. Yerçekimi dalgalarının ilk direkt tespiti 2015 senesinde LIGO (Lazer İnterferometre Yerçekimi Dalgası Rasathane) iş donanması tarafınca yapılmış oldu. LIGO, biri Washington, Hanford’da ve öteki Louisiana, Livingston’da olmak suretiyle iki büyük lazer interferometresi kullanır. Bu interferometreler, bir yerçekimi dalgasının geçişi sebebiyle interferometrenin kollarının uzunlukta gerçekleştirilen minik değişimleri saptamak için tasarlanmıştır.

LIGO ortaklık, 2015’ten bu yana kütle çekim dalgalarının birkaç tespitini daha gerçekleştirmiş oldu; bunların içinde 2017’de ilk defa ikili nötron yıldızı birleşmesinin tespiti de yer ediniyor. Bu tespitler kütle çekim dalgalarının varlığını doğruladı ve evrene yeni bir pencere açtı.

Kütle çekim dalgalarının ikili kara delik birleşmeleri, ikili nötron yıldızı birleşmeleri ve süpernovalar dahil olmak suretiyle muhtelif astrofizik kaynaklar tarafınca üretilmesi umut ediliyor. Bu kaynaklardan kütle çekim dalgalarının tespiti, bu nesnelerin fiziği ve evrenin evrimi ile alakalı yeni bakış açıları sağlıyor.

6. Yerçekimi Dalgalarının Uygulamaları

Yerçekimi dalgalarının fazlaca muhtelif potansiyel tatbik alanları vardır, bunlar içinde şunlar yer alır:

• Kara deliklerin ve nötron yıldızlarının tespiti
• Erken evreni araştırmak
• Galaksilerin ve galaksi kümelerinin yapısını incelemek
• Genel göreliliğin kontrol edilmesi
• Yeni teknolojiler geliştirmek

Yerçekimi dalgaları evreni incelemek için kuvvetli bir araçtır ve kozmosu anlamamızda giderek daha mühim bir rol oynayacakları muhtemeldir.

7. Yerçekimi Dalgaları ve Kainat

Yerçekimi dalgaları evreni incelemek için kuvvetli bir araçtır. Kara deliklerin merkezi ve erken kainat benzer biçimde en uç ortamları araştırmak için kullanılabilirler.

Kütle çekim dalgaları evrenin genişlemesini incelemek için de kullanılabilir. Kütle çekim dalgalarının frekansını ölçerek bilim adamları evrenin ne kadar süratli genişlediğini belirleyebilir. Bu data evrenin tarihini ve kozmosumuzun geleceğini anlamamıza destek olabilir.

Yerçekimi dalgaları evrene oluşturulan yeni ve coşku verici bir penceredir. Bizlere tabiat ananın en temel kuvvetleri ve evrenimizin zamanı ile alakalı yeni bakış açıları sağlıyorlar.

Yerçekimi Dalgaları ve Gelecek

Yerçekimi dalgaları kainat anlayışımızı kökten değişiklik yapma potansiyeline haizdir. Kara deliklerin ve nötron yıldızlarının çarpışmaları benzer biçimde evrendeki en uç ve enerjik vakaları incelemek için kullanılabilirler. Ek olarak ilk yıldızların ve galaksilerin oluştuğu erken evreni araştırmak için de kullanılabilirler.

Yerçekimi dalgalarının tespiti büyük bir ilmi atılımdır ve evrene yeni bir pencere açmaktadır. Gelecekte, yerçekimi dalgalarının evreni anlamamızda giderek daha mühim bir rol alması muhtemeldir.

Yerçekimi dalgalarının gelecekte kullanılmasının olası olduğu birtakım alanlar şunlardır:

• Kütle çekim dalgaları evrenin evrimini incelemek için kullanılabilir. Kütle çekim dalgalarının frekansının zamanla iyi mi değiştiğini gözlemleyerek bilim adamları evrenin genişlemesi ve galaksilerin oluşumu ile alakalı data edinebilirler.
• Yerçekimi dalgaları kara delikleri ve nötron yıldızlarını saptamak için kullanılabilir. Bilim adamları bu nesnelerin yaymış olduğu yerçekimi dalgalarını gözlemleyerek kütleleri, dönüşleri ve yörüngeleri ile alakalı data edinebilirler.
• Kütle çekim dalgaları erken evreni incelemek için kullanılabilir. Bilim adamları ilk yıldızların ve galaksilerin yaymış olduğu kütle çekim dalgalarını gözlemleyerek bu nesnelerin hangi koşullar altında oluştuğunu öğrenebilirler.
• Kütle çekim dalgaları, Einstein’ın genel görelilik teorisini kontrol etmek için kullanılabilir. Kütle çekim dalgalarının evrende iyi mi hareket ettiğini gözlemleyerek, bilim adamları genel göreliliğin öngörülerini kontrol edebilir ve Einstein’ın teorisinin ötesinde yeni fizik arayabilir.

Yerçekimi dalgalarının tespiti büyük bir ilmi atılımdır ve evrene yeni bir pencere açmaktadır. Gelecekte, yerçekimi dalgalarının evreni anlamamızda giderek daha mühim bir rol alması muhtemeldir.

9. Yerçekimi Dalgaları Ile alakalı SSS

Yerçekimi dalgaları ile alakalı sıkça sorulan sorulardan bazıları şunlardır:

• Yerçekimi dalgaları nedir?
• Yerçekimi dalgaları iyi mi kaynaklanır?
• Yerçekimi dalgaları iyi mi tespit edilir?
• Yerçekimi dalgalarının özellikleri nedir?
• Yerçekimi dalgalarının evreni anlamamız açısından tesirleri nedir?
• Yerçekimi dalgaları araştırmalarının gelecekteki beklentileri nedir?

S: Yerçekimi dalgaları nedir?
A: Yerçekimi dalgaları, kütleli nesnelerin ivmelenmesiyle oluşan uzay-zamandaki dalgalanmalardır. Bunlar Einstein’ın genel görelilik kuramı tarafınca öngörülmüştür, sadece 2015’e kadar direkt tespit edilmemiştir.

S: Yerçekimi dalgaları iyi mi tespit edilir?
A: Yerçekimi dalgaları son aşama duyarlı lazer interferometreler kullanılarak tespit edilir. Bu interferometreler, yerçekimi dalgalarının geçişi sebebiyle kollarının uzunlukta gerçekleştirilen minik değişimleri ölçmek için tasarlanmıştır.

S: Yerçekimi dalgalarının evreni anlamamız açısından tesirleri nedir?
A: Yerçekimi dalgaları evreni incelemek için yeni bir yol sağlar. Kara deliklerin çarpışması benzer biçimde uzak vakaları gözlemlemek ve erken evrenin özelliklerini öğrenmek için kullanılabilirler.

Yerçekimi dalgaları, büyük kütleli nesnelerin ivmelenmesiyle oluşan uzay-zaman dokusundaki dalgalanmalardır. Bunlar ilk başlarda 1915’te Albert Einstein tarafınca genel görelilik kuramının bir kararı olarak öngörülmüştür. Sadece, yerçekimi dalgaları sadece 2015’te Lazer İnterferometre Yerçekimi Dalgası Rasathane (LIGO) tarafınca direkt tespit edilmiştir.

Yerçekimi dalgalarının keşfi, evrene yeni bir pencere açarak kara deliklerin ve nötron yıldızlarının çarpışmaları benzer biçimde doğadaki en uç vakaları incelememize imkan tanıdı. Yerçekimi dalgalarının ek olarak galaksilerin ve evrenin bir tüm olarak oluşumunda ve evriminde rol alması umut ediliyor.

Bu makalede, yerçekimi dalgalarının zamanı, iyi mi oluştukları, özellikleri ve iyi mi tespit edildikleri de dahil olmak suretiyle temellerini ele alacağız. Ek olarak, yerçekimi dalgalarının evreni ve yerçekimi dalgası araştırmalarının geleceğini anlamamız için çıkarımlarını da keşfedeceğiz.

I. Yerçekimi Dalgaları

Yerçekimi dalgaları, kütleli nesnelerin ivmelenmesiyle oluşan uzay-zaman dokusundaki dalgalanmalardır. Bir çakıl taşını bir gölete attığınızda oluşan dalgalanmalara benzerler. Sadece yerçekimi dalgalarını saptamak su dalgalarından fazlaca daha zor olsa gerek zira fazlaca zayıftırlar.

Bir yerçekimi dalgasının gücü genliğiyle ölçülür. Bir yerçekimi dalgasının genliği, onu gerçekleştiren nesnenin hacmi ve nesnenin ivmesiyle orantılıdır. Nesnenin hacmi ne kadar büyük ve ivmesi ne kadar büyükse, yerçekimi dalgası o denli güçlüdür.

Yerçekimi dalgaları boş uzayda yolculuk edebilir ve maddeyle etkileşime girmezler. Bu, emilmeden yahut dağılmadan evrende yolculuk edebilecekleri demektir. Yerçekimi dalgaları ek olarak fazlaca uzun dalga boyludur ve dalga boyları evrenin boyutuyla karşılaştırılabilir.

Yerçekimi dalgaları, Einstein’ın genel görelilik kuramının muazzam bir parçasıdır. Genel görelilikte, yerçekimi bir qüç değil, uzay-zamanın bir eğriliğidir. Bir nesne ne kadar büyükse, uzay-zamanı o denli eğriltir. Bir nesne ivmelendiğinde, uzay-zamanda bir yerçekimi dalgası olarak dışarıya doğru yayılan bir deforme yaratır.

II. Yerçekimi Dalgaları

Yerçekimi dalgalarının varlığını ilk ortaya atan birey 1834 senesinde İngiliz matematikçi George Green’di. Green, şayet yerçekimi alanı reel bir fizyolojik alan ise, öyleyse öteki alanlar benzer biçimde feza ve zamanda yayılabilmesi icap ettiğini savundu.

1915’te Albert Einstein genel görelilik teorisini yayınladı. Genel görelilikte kütleçekim bir qüç değil, uzay-zamanın bir eğriliğidir. Bir nesne ne kadar kütleliyse, uzay-zamanı o denli eğriltir. Bir nesne ivmelendiğinde, uzay-zamanda bir kütleçekim dalgası olarak dışarıya doğru yayılan bir deforme yaratır.

Einstein’ın genel görelilik kuramı kütle çekim dalgalarının varlığını öngörmüştü, sadece fizikçiler bu tarz şeyleri tespit edecek teknolojiyi sadece 1970’lerde geliştirdiler. 1974’te iki Amerikalı fizikçi, Rainer Weiss ve Kip Thorne, Lazer İnterferometre Kütle Çekim Dalgası Rasathane’ni (LIGO) önerdiler. LIGO, kütle çekim dalgalarının niçin olduğu uzay-zamandaki minik dalgalanmaları saptamak için tasarlanmış bir çift dev interferometredir.

LIGO 2002’de faaliyete geçti, sadece yerçekimi dalgalarını ilk defa 2015’te tespit etti. Yerçekimi dalgalarının tespiti büyük bir ilmi atılımdı ve Weiss, Thorne ve Barry Barish’e 2017’de Nobel Fizik Ödülü’nü kazandırdı.

III. Yerçekimi Dalgaları Iyi mi Doğar?

Yerçekimi dalgaları, büyük kütleli nesnelerin ivmelenmesiyle kaynaklanır. Nesne ne kadar büyük kütleliyse ve ivme ne kadar büyükse, yerçekimi dalgası o denli güçlüdür.

Yerçekimi dalgalarının en yaygın kaynaklarından bazıları şunlardır:

• Kara deliklerin ve nötron yıldızlarının çarpışmaları
• İkili yıldızların birleşmesi
• Büyük kütleli yıldızların süpernova patlamaları
• Nötron yıldızlarının dönüşü

Yerçekimi dalgaları bununla birlikte evrenin oluşumu benzer biçimde daha egzotik kaynaklar tarafınca da yaratılabilir.

IV. Nedir?

Antet	Yanıt
Yerçekimi Dalgaları	Feza-zaman dokusundaki dalgalanmalar
Yerçekimi Dalgaları	ilk başlarda 1915 senesinde Albert Einstein tarafınca tahmin edildi
Yerçekimi Dalgaları Iyi mi Doğar?	Büyük kütleli nesnelerin ivmelenmesiyle
Yerçekimi Dalgalarının Özellikleri Nedir?	Oldukca düşük genlik, fer hızında yolculuk
Yerçekimi Dalgaları Iyi mi Tespit Edilir?	LIGO ve öteki kütle çekim dalgası gözlemevlerini kullanarak

II. Yerçekimi Dalgaları

Yerçekimi dalgaları ilk başlarda 1915’te Albert Einstein tarafınca genel görelilik kuramının bir kararı olarak öngörüldü. Einstein’ın kuramı, büyük kütleli nesnelerin ivmelenmesinin uzay-zaman dokusunda fer hızında hareket edecek dalgalanmalara niçin olacağını öngörmüştü. Sadece fizikçiler bu dalgaları tespit edecek teknolojiyi sadece 1970’lerde geliştirdiler.

1974’te iki Amerikalı fizikçi Rainer Weiss ve Kip Thorne, kütle çekim dalgalarını saptamak için yeni bir yol önerdiler. Önerileri, lazer ışınlarından yapılma büyük, L gibi bir interferometre kullanmayı içeriyordu. Düşünce, kütle çekim dalgası interferometreden geçerse, interferometrenin iki kolunun hafif hizasız hale gelmesine niçin olacağıydı. Bu, lazer ışınlarının teşebbüs deseninde bir değişikliğe niçin olacaktı.

1990 senesinde, ABD Birleşik Devletleri’nde Lazer İnterferometre Yerçekimi Dalgası Rasathane (LIGO) inşa edildi. LIGO, Hanford, Washington ve Livingston, Louisiana’da bulunan bir çift interferometredir. 2015 senesinde LIGO, iki kara deliğin birleşmesinden meydana gelen yerçekimi dalgalarının ilk direkt tespitini yapmış oldu. Bu büyük bir ilmi atılımdı ve yerçekimi dalgalarının varlığını doğruladı.

2015’ten beri LIGO, kara delik birleşmelerinden ve nötron yıldızı birleşmelerinden gelen kütleçekim dalgalarının birkaç tespitini daha yapmış oldu. Bu tespitler, bu nesnelerin fiziği ve evrenin evrimi ile alakalı yeni bakış açıları sağlamış oldu.

Yerçekimi Dalgaları Iyi mi Doğar?

Yerçekimi dalgaları, büyük nesneler ivmelendiğinde kaynaklanır. Bu, iki nesne çarpıştığında yahut bir nesne ötekinin yörüngesinde döndüğünde meydana gelebilir. Nesnelerin ivmelenmesi, uzay-zaman dokusunda bir bozulmaya yol açar ve bizler bunu bir yerçekimi dalgası olarak algılarız.

Bir yerçekimi dalgasının gücü, ivmelenen nesnelerin kütlesine ve ivmelendikleri hıza bağlıdır. Nesneler ne kadar büyükse ve ne kadar süratli ivmeleniyorlarsa, yerçekimi dalgası o denli kuvvetli olacaktır.

Yerçekimi dalgaları fazlaca zayıftır. O denli zayıftırlar ki onları direkt saptamak zor olsa gerek. Sadece bilim adamları, yerçekimi dalgalarını öteki nesneler üstündeki etkilerini gözlemleyerek bilvasıta olarak tespit edebildiler.

2015 senesinde, Lazer İnterferometre Yerçekimi Dalgası Rasathane’ndeki (LIGO) bilim adamları yerçekimi dalgalarının ilk direkt kanıtını tespit ettiler. LIGO, ABD Birleşik Devletleri’nde bulunan bir çift dev interferometredir. İnterferometreler, bir lazer ışınının uzunluğundaki minik değişimleri ölçmek için kullanılır. Bu değişimler yerçekimi dalgalarının geçişiyle kaynaklanır.

LIGO’nun yerçekimi dalgalarını tespit etmesi, yerçekimi dalgalarının varlığını doğruladı ve evrene yeni bir pencere açtı. Bilim adamları artık evreni yeni bir halde incelemek için LIGO ve öteki yerçekimi dalgası gözlemevlerini kullanıyor.

Yerçekimi Dalgalarının Özellikleri Nedir?

Yerçekimi dalgaları, kütleli nesnelerin ivmelenmesiyle oluşan uzay-zaman dokusundaki dalgalanmalardır. Bunlar Einstein’ın genel görelilik kuramı tarafınca öngörülmüştür, sadece 2015’e kadar direkt tespit edilmemiştir.

Yerçekimi dalgaları fazlaca zayıftır ve yalnızca kara delikler yahut nötron yıldızları benzer biçimde çok önemli nesneler tarafınca üretildiklerinde tespit edilebilir hale gelirler. Dalgalar ek olarak fazlaca uzundur ve dalga boyları binlerce ila milyarlarca kilometre içinde değişebilir.

Yerçekimi dalgalarının özellikleri dalga boyları ve genlikleri tarafınca belirlenir. Bir yerçekimi dalgasının dalga boyu onu üreten nesnenin boyutuyla ilişkilidir ve bir yerçekimi dalgasının genliği de salınan enerji miktarıyla ilişkilidir.

Yerçekimi dalgaları boş uzayda yolculuk edebilir ve maddeyle hiç bir halde etkileşime girmezler. Bu, hiç bir şeyden etkilenmeden evrende yolculuk edebilecekleri demektir.

Yerçekimi dalgaları evreni incelemek için kuvvetli bir araçtır. Kara delikleri ve nötron yıldızlarını saptamak için kullanılabilirler ve ek olarak evrenin genişlemesini incelemek için de kullanılabilirler.

Yerçekimi Dalgaları Iyi mi Tespit Edilir?

Yerçekimi dalgaları aşırı zayıftır, bundan dolayı tespit edilmeleri zor olsa gerek. Yerçekimi dalgalarının ilk direkt tespiti 2015 senesinde Lazer İnterferometre Yerçekimi Dalgası Rasathane (LIGO) tarafınca yapılmıştır. LIGO, Hanford, Washington ve Livingston, Louisiana’da bulunan bir çift büyük interferometredir. İnterferometreler, yerçekimi dalgalarının geçişi sebebiyle kollarının uzunlukta gerçekleştirilen minik değişimleri saptamak suretiyle tasarlanmıştır.

Bir kütle çekim dalgası interferometreden geçtiğinde, iki kolun hafif faz dışına çıkmasına yol açar. Bu faz değişikliği, iki ışına bölünen ve interferometrenin iki kolundan aşağı gönderilen bir lazer ışını tarafınca tespit edilir. Ondan sonra ışınlar tekrar birleştirilir ve teşebbüs deseni gözlenir. Teşebbüs desenindeki bir değişim, interferometrenin kollarının faz dışına çıktığını gösterir ve bu, bir kütle çekim dalgasının geçişinden doğar.

LIGO, ikili kara delik birleşmelerinden bir takım kütle çekim dalgası tespit etti. Bu birleşmeler, kara delikler birbirlerine doğru spiral çizerken kütle çekim dalgalarının artan frekansından meydana gelen karakteristik bir “cıvıltı” sinyali üretir. LIGO ek olarak bir nötron yıldızı ve bir kara deliğin birleşmesinden meydana gelen bir kütle çekim dalgası tespit etti.

Yerçekimi dalgaları evreni incelemek için kuvvetli bir araçtır. Evrenin evrimini, kara deliklerin ve nötron yıldızlarının oluşumunu ve ikili yıldızların birleşmesini incelemek için kullanılabilirler. Yerçekimi dalgaları ek olarak karanlık madde ve karanlık enerji ile alakalı potansiyel bir data deposudur.

VI. Yerçekimi Dalgaları Iyi mi Tespit Edilir?

Yerçekimi dalgaları son aşama zayıftır ve bu yüzden tespit edilmeleri fazlaca zor olsa gerek. Yerçekimi dalgalarının ilk direkt tespiti 2015 senesinde Lazer İnterferometre Yerçekimi Dalgası Rasathane (LIGO) tarafınca yapılmıştır. LIGO, Hanford, Washington ve Livingston, Louisiana’da bulunan bir çift büyük interferometredir. İnterferometreler, bir yerçekimi dalgasının geçişi sebebiyle interferometrenin kollarının uzunlukta gerçekleştirilen minik değişimleri saptamak için kullanılır.

Yerçekimi dalgalarının ikinci direkt tespiti 2017’de İtalya’da bulunan üçüncü bir interferometre olan LIGO ve Virgo tarafınca yapılmış oldu. 2017 tespiti ikili bir kara delik birleşmesiydi ve yerçekimi dalgalarının bir kara delik birleşmesinden tespit edilmiş olduğu ilk seferdi.

Kütle çekim dalgalarının, büyük kütleli bir yıldızın çökerek kara delik oluşturması ve iki nötron yıldızının çarpışması benzer biçimde öteki astrofiziksel vakalar tarafınca da üretilmesi umut ediliyor. Sadece bu vakalar ikili kara delik birleşmelerinden fazlaca daha nadirdir ve bundan dolayı tespit edilmeleri fazlaca daha zor olsa gerek.

Kütle çekim dalgalarının tespiti evrene yeni bir pencere açmış olup, kara deliklerin, nötron yıldızlarının ve öteki astrofizik nesnelerin fiziğine dair yeni bakış açıları sağlaması umut ediliyor.

VII. Yerçekimi Dalgalarının Geleceği

Yerçekimi dalgalarının keşfi evrene yeni bir pencere açtı ve daha ilkin erişilemeyen fenomenleri incelememize imkan sağlamış oldu. Gelecekte, yerçekimi dalgalarının aşağıdakiler de dahil olmak suretiyle fazlaca muhtelif nesneleri ve vakaları incelemek için kullanılmasını bekleyebiliriz:

• Erken kainat
• Kara delikler
• Nötron yıldızları
• İkili star sistemleri
• Büyük Patlama

Yerçekimi dalgalarının ek olarak yerçekimi dalgası teleskopları ve yerçekimi dalgası dedektörleri benzer biçimde yeni teknolojilerin geliştirilmesinde de rol alması muhtemeldir. Bu teknolojiler evreni yeni yollarla incelemek ve komünikasyon ve gezinmenin yeni yollarını geliştirmek için kullanılabilir.

Yerçekimi dalgalarının keşfi, kainat anlayışımızı kökten değişiklik yapma potansiyeline haiz büyük bir ilmi atılımdır. Gelecekte, yerçekimi dalgalarının kozmos ve içerisindeki yerimiz anlayışımızda büyük bir rol alması muhtemeldir.

VIII.

Yerçekimi dalgaları evrenimizin büyüleyici ve mühim bir parçasıdır. Bizlere kozmosu incelemek ve yerçekiminin doğasını öğrenmek için yeni bir yol sağlarlar. Yerçekimi dalgalarına ait anlayışımız arttıkça, evrene ait anlayışımız da artacaktır.

IX. Kaynaklar

Yerçekimi dalgaları ile alakalı daha çok data edinmenize destek olabilecek birtakım kaynaklar şunlardır:

• LIGO Laboratuvarı – LIGO Laboratuvarı dünyanın biri olan kütle çekim dalgası gözlemevidir. Bu internet sayfası kütle çekim dalgaları bilimi, LIGO projesinin zamanı ve kütle çekim dalgası keşifleri ile alakalı son haberler ile alakalı data sağlar.
• NSF Özel Raporu: Yerçekimi Dalgaları – Milli Bilim Vakfı’nın bu hususi tutanağı, kütle çekim dalgalarının keşfinden potansiyel uygulamalarına kadar bilimine dair kapsamlı bir genel bakış sunuyor.
• Space.com: Yerçekimi Dalgaları – Space.com’daki bu yazı, kütle çekim dalgalarının keşfi, özellikleri ve potansiyel uygulamaları da dahil olmak suretiyle kütle çekim dalgalarının bilimine genel bir bakış sunmaktadır.
• Canlı Bilim: Yerçekimi Dalgaları – Live Science’tan bu yazı, kütle çekim dalgalarının bilimine, evveliyatına, keşfine ve evreni anlamamız açısından çıkarımlarına daha derinlemesine bir bakış sunuyor.

Yerçekimi dalgaları nedir?

Yerçekimi dalgaları, uzay-zaman dokusunda kütleli nesnelerin ivmelenmesiyle oluşan dalgalanmalardır. Bunlar, Einstein’ın genel görelilik kuramının bir öngörüsüdür, sadece 2015’e kadar direkt tespit edilmemiştir.

Yerçekimi dalgaları iyi mi kaynaklanır?

Yerçekimi dalgaları, büyük nesneler ivmelendiğinde kaynaklanır. Bu, iki kara delik çarpıştığında, bir nötron yıldızı çöktüğünde yahut bir star patladığında meydana gelebilir.

Yerçekimi dalgalarının özellikleri nedir?

Yerçekimi dalgaları fazlaca zayıftır. Bir tek çok önemli nesneler tarafınca yaratıldıklarında yahut fazlaca uzun mesafeler kat ettiklerinde tespit edilebilirler. Yerçekimi dalgaları ek olarak fazlaca uzun dalga boylarına haizdir ve frekansları elektromanyetik dalgalarınkinden fazlaca daha düşüktür.