Güneş sistemi sekiz gezegen, bir cüce gezegen ve Güneş’in çevresinde dönen birçok uydu, asteroit, kuyruklu star ve öteki nesnelerden oluşan bir topluluktur. Gezegenler iki ana gruba ayrılır: karasal gezegenler (Merkür, Venüs, Dünya ve Mars) ve Jüpiter gezegenleri (Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün).
Güneş Sistemi
Güneş sistemi ortalama 4,6 milyar yaşındadır. Kendi yerçekimi altında çöken bir gaz ve toz bulutundan oluşmuştur. Gezegenler, bulut yoğunlaşıp döndükçe oluşmuştur, daha ağır elementler merkeze çökerek Güneş’i, daha hafifçe elementler ise gezegenleri oluşturmuştur.
Karasal Gezegenler
Karasal gezegenler Güneş’e en yakın dört gezegendir. Tüm bunlar ufak ve kayalıktır, katı yüzeyleri vardır. Merkür, ortalama 4.879 kilometre (3.032 mil) çapında en ufak gezegendir. Venüs, ortalama 12.104 kilometre (7.521 mil) çapında ikinci en ufak gezegendir. Dünya, ortalama 12.756 kilometre (7.926 mil) çapında üçüncü en ufak gezegendir. Mars, ortalama 6.792 kilometre (4.220 mil) çapında dördüncü en ufak gezegendir.
Jüpiter Gezegenleri
Jüpiter gezegenleri Güneş’ten en uzak dört gezegendir. Tüm bunlar büyük ve gazlıdır, kalınca atmosferleri vardır. Jüpiter ortalama 142.984 kilometre (88.846 mil) çapında en büyük gezegendir. Satürn ortalama 120.536 kilometre (74.898 mil) çapında ikinci en büyük gezegendir. Uranüs ortalama 51.118 kilometre (31.763 mil) çapında üçüncü en büyük gezegendir. Neptün ortalama 49.532 kilometre (30.775 mil) çapında dördüncü en büyük gezegendir.
Cüce Gezegenler
Cüce gezegen, Güneş’in çevresinde dönen sadece gezegen olarak kabul edilmek için ihtiyaç duyulan ölçütleri karşılamayan gezegensel kütleli bir nesnedir. Cüce gezegenler gezegenlerden daha küçüktür ve gayri muntazam yörüngelere haizdir. Güneş sistemimizdeki tek cüce gezegen Plüton’dur.
Dış Gezegenler
Dış gezegenler Jüpiter gezegenleri ve Plüton’dur. Tüm bunlar Mars ve Jüpiter yörüngeleri arasındaki bir feza bölgesi olan asteroit kuşağının ötesinde yer alır. Dış gezegenlerin tüm bunlar muazzam ve gazlıdır, kalınca atmosferlere haizdir.
İç Gezegenler
İç gezegenler karasal gezegenler ve Merkür’dür. Tüm bunlar Mars ve Jüpiter’in yörüngeleri arasındaki bir feza bölgesi olan asteroit kuşağının içerisinde yer alır. İç gezegenlerin tüm bunlar ufak ve kayalıktır, katı yüzeyleri vardır.
Asteroit Kuşağı
Asteroit kuşağı, Mars ve Jüpiter’in yörüngeleri arasındaki bir feza bölgesidir. Güneş’in çevresinde dönen ufak, kayalık nesnelerden oluşan bir koleksiyondur. Asteroit kuşağının, asla oluşmamış bir gezegenin kalıntıları olduğu düşünülmektedir.
Kuiper Kuşağı
Kuiper kuşağı, Neptün’ün yörüngesinin ötesindeki bir feza bölgesidir. Güneş’in çevresinde dönen ufak, buzlu nesnelerden oluşan bir koleksiyondur. Kuiper kuşağının kuyruklu yıldızların deposu olduğu düşünülmektedir.
Oort Bulutu
Oort bulutu, güneş sistemini çevreleyen bir feza bölgesidir. Güneş’in çevresinde dönen ufak, buzlu nesnelerden oluşan bir koleksiyondur. Oort bulutunun uzun dönemli kuyruklu yıldızların deposu olduğu düşünülmektedir.
Sual Yanıt
S: Gezegen ile cüce gezegen arasındaki ayrım nelerdir?
A: Bir gezegen, Güneş’in çevresinde dönen ve yörüngesini öteki nesnelerden temizlemiş bir gezegen hacmi nesnesidir. Bir cüce gezegen, Güneş’in çevresinde dönen sadece yörüngesini öteki nesnelerden temizlememiş bir gezegen hacmi nesnesidir.
S: Güneş sistemimizdeki en büyük gezegen hangisidir?
A:
| Hususiyet | Yanıt |
|---|---|
| Astronomi | Yıldızlar, gezegenler, uydular, kuyrukluyıldızlar, asteroitler ve bulutsular da dahil olmak suretiyle evrenin ve içinde olanların incelenmesi. |
| Gezegen | Bir yıldızın yörüngesinde dönen ve kendisi star olmayan gök cismi. |
| Güneş Sistemi | Güneş ve onun yörüngesinde dönen gezegenler, uydular, asteroitler, kuyrukluyıldızlar ve meteoroidler şeklinde nesneler. |
| Feza Araştırmaları | İnsanların ve robotik feza araçlarının dış uzayı keşfetmesi. |
| Kainat | Tüm feza ve dönemin, mevcud tüm madde ve enerjinin toplamı. |
II. Güneş Sistemi
Güneş Sistemi, Güneş ve sekiz mahrek gezegeninden (Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün) ve Plüton şeklinde cüce gezegenlerden oluşan bir gezegen sistemidir. Güneş Sistemi, 4,6 milyar sene ilkin devasa bir moleküler bulutun yerçekimsel çöküşüyle oluşmuştur. Sistemin hacminin büyük çoğunluğu Güneş’tedir ve kalan kütlenin bir çok Jüpiter’de bulunur. Dört iç gezegen, Merkür, Venüs, Dünya ve Mars, başlıca silikat kayaçlar ve metallerden oluşan karasal gezegenlerdir. Dört dış gezegen, Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün, başlıca hidrojen ve helyumdan oluşan dev gezegenlerdir.
III. Karasal Gezegenler
Karasal gezegenler Güneş’e en yakın dört gezegendir: Merkür, Venüs, Dünya ve Mars. Tüm bunlar nispeten ince bir atmosfere haiz ufak, kayalık gezegenlerdir. Merkür en ufak ve en içteki gezegendir ve oldukca yoğun, oldukca kraterli bir yüzeye haizdir. Venüs, Güneş’ten ikinci gezegendir ve Güneş sistemindeki en sıcak gezegendir. Isıyı hapseden ve gezegenin yüzeyini oldukca sıcak icra eden kalınca bir karbondioksit ve kükürtdioksit atmosferine haizdir. Dünya, Güneş’ten üçüncü gezegendir ve hayatı desteklediği malum tek gezegendir. Azot, oksijen ve öteki gazlardan oluşan kalınca bir atmosfere haizdir ve yüzeyinde sıvı bir su okyanusu vardır. Mars, Güneş’ten dördüncü gezegendir ve ince bir atmosfere haiz soğuk, çöl bir gezegendir. Fazlaca kraterli bir yüzeye haizdir ve iki uydusu vardır: Phobos ve Deimos.
IV. Jüpiter Gezegenleri
Jüpiter gezegenleri güneş sistemimizdeki en büyük dört gezegendir: Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün. Sıklıkla hidrojen ve helyumdan oluştukları için gaz devleri olarak da bilinirler. Jüpiter gezegenlerinin oldukca kalınca bir atmosferi vardır ve yüzeyleri katı değildir. Fazlaca sayıda uyduları vardır ve bazılarının halkaları vardır.
Jüpiter güneş sistemimizdeki en büyük gezegendir. Dünya’nın çapının ortalama 11 katıdır ve hacmi Dünya’nın hacminin ortalama 318 katıdır. Jüpiter sıklıkla hidrojen ve helyumdan kaynaklanır. Fazlaca kalınca bir atmosferi vardır ve yüzeyi katı değildir. Jüpiter’in oldukca sayıda uydusu vardır ve bazılarının halkaları vardır.
Satürn, güneş sistemimizdeki ikinci en büyük gezegendir. Çapı Dünya’nın ortalama 9 katıdır ve hacmi Dünya’nın hacminin ortalama 95 katıdır. Satürn sıklıkla hidrojen ve helyumdan kaynaklanır. Fazlaca kalınca bir atmosferi vardır ve yüzeyi katı değildir. Satürn’ün oldukca sayıda uydusu vardır ve bazılarının halkaları vardır.
Uranüs, güneş sistemimizdeki üçüncü büyük gezegendir. Çapı Dünya’nın ortalama 4 katıdır ve hacmi Dünya’nın hacminin ortalama 14 katıdır. Uranüs sıklıkla hidrojen ve helyumdan kaynaklanır. Fazlaca kalınca bir atmosferi vardır ve yüzeyi katı değildir. Uranüs’ün oldukca sayıda uydusu vardır sadece halkası yoktur.
Neptün, güneş sistemimizdeki dördüncü büyük gezegendir. Çapı Dünya’nın ortalama 3 katıdır ve hacmi Dünya’nın hacminin ortalama 17 katıdır. Neptün sıklıkla hidrojen ve helyumdan kaynaklanır. Fazlaca kalınca bir atmosferi vardır ve yüzeyi katı değildir. Neptün’ün oldukca sayıda uydusu vardır sadece herhangi bir halkası yoktur.
V. Cüce Gezegenler
Cüce gezegenler, Güneş’in çevresinde dönen sadece gezegen olarak kabul edilebilecek kadar büyük olmayan bir nesne sınıfıdır. Çoğu zaman çapları 2.000 kilometreden küçüktür ve mahrek yollarını öteki nesnelerden temizlememiş kadar düşük bir kütleye sahiptirler.
Güneş sistemimizde şu anda malum beş cüce gezegen var: Ceres, Plüton, Eris, Haumea ve Makemake. Bu nesnelerin tüm bunlar dış güneş sisteminde, Neptün yörüngesinin ötesinde yer ediniyor.
Cüce gezegenlerin, gezegenler hala oluşurken erken güneş sisteminin kalıntıları olduğu düşünülüyor. Tam teşekküllü gezegenler haline gelmek için kafi kütleyi toplayamadıkları ve bunun yerine gezegenler oluşurken geride bırakıldıkları düşünülüyor.
Cüce gezegenler ilgi çekici ve muhtelif bir nesne grubudur. Güneş sistemimizin erken tarihini hatırlatır ve bizlere gezegenlerin oluşumuna dair bir görüş açısı sağlarlar.
VI. Dış Gezegenler
Güneş sistemimizin dış gezegenleri, Mars yörüngesinin ötesinde bulunanlardır. Bunlara, grubun en büyüğü olan Jüpiter’den sonrasında Jüpiter gezegenleri de denir. Dış gezegenlerin tüm bunlar gaz devleridir ve sıklıkla hidrojen ve helyumdan oluşan kalınca atmosferleri vardır. Ek olarak oldukca sayıda uyduları vardır ve bazılarının halkaları vardır.
Dış gezegenler şunlardır:
- Jüpiter
- Satürn
- Uranüs
- Neptün
Jüpiter, güneş sistemimizdeki en büyük gezegendir ve hem de en kütleli olanıdır. Dünya’nın çapının ortalama 11 katıdır ve hacmi Dünya’nınkinden 318 kat daha büyüktür. Jüpiter ek olarak, suyun ortalama dörtte biri kadar yoğunluğa haiz dış gezegenlerin en yoğun olanıdır.
Satürn, güneş sistemimizdeki ikinci en büyük gezegendir ve hem de ikinci en kütleli gezegendir. Çapı Dünya’nın ortalama 9 katıdır ve hacmi Dünya’nınkinden 95 kat daha büyüktür. Satürn ek olarak dış gezegenlerin minimum yoğun olanıdır ve yoğunluğu suyun yoğunluğunun ortalama sekizde biridir.
Uranüs güneş sistemimizdeki üçüncü büyük gezegendir ve hem de üçüncü en kütleli gezegendir. Dünya’nın çapının ortalama 4 katıdır ve hacmi Dünya’nınkinden 14 kat daha büyüktür. Uranüs ek olarak -224 santigrat derecelik sıcaklığıyla dış gezegenlerin en soğuğudur.
Neptün, güneş sistemimizdeki dördüncü en büyük gezegendir ve hem de dördüncü en kütleli gezegendir. Dünya’nın çapının ortalama 3 katıdır ve hacmi Dünya’nınkinden 17 kat daha büyüktür. Neptün ek olarak Güneş’e en uzak gezegendir ve yaklaşık uzaklığı ortalama 4,5 milyar kilometredir.
VII. İç Gezegenler
İç gezegenler Güneş’e en yakın dört gezegendir: Merkür, Venüs, Dünya ve Mars. Ek olarak karasal gezegenler olarak da adlandırılırlar zira katı kaya ve metalden yapılmışlardır. İç gezegenler nispeten küçüktür ve yüksek bir yoğunluğa sahiptirler. Ek olarak ince bir atmosfere ve nispeten kısa bir mahrek periyoduna sahiptirler.
Merkür en ufak ve en içteki gezegendir. Ek olarak Güneş’e en yakın gezegendir. Merkür’ün oldukca ince bir atmosferi ve oldukca sıcak bir yüzeyi vardır. Merkür’deki ısı 430 santigrat dereceye (806 Fahrenheit) ulaşabilir.
Venüs, Güneş’e uzaklığı bakımından ikinci gezegendir. Güneş sistemimizdeki en ufak ikinci gezegendir. Venüs’ün karbondioksitten oluşan kalınca bir atmosferi vardır. Venüs’teki atmosfer oldukca sıcak ve yoğundur. Venüs’teki ısı 460 santigrat dereceye (860 Fahrenheit) ulaşabilir.
Dünya, Güneş’ten üçüncü gezegendir. Güneş sistemimizde hayatı desteklediği malum tek gezegendir. Dünya, nitrojen, oksijen ve argondan oluşan kalınca bir atmosfere haizdir. Dünya’daki atmosfer bizi Güneş’in zararı olan ışınlarından korur. Dünya’daki ısı -80 santigrat aşama (-112 Fahrenheit aşama) ile santigrat aşama (122 Fahrenheit aşama) içinde değişebilir.
Mars, Güneş’e uzaklık bakımından dördüncü gezegendir. Güneş sistemimizdeki en ufak ikinci gezegendir. Mars’ın karbondioksitten oluşan ince bir atmosferi vardır. Mars’taki atmosfer oldukca soğuk ve incedir. Mars’taki ısı -125 santigrat aşama (-195 Fahrenheit aşama) ile 20 santigrat aşama (68 Fahrenheit aşama) içinde değişebilir.
Asteroit Kuşağı
Asteroit kuşağı, Mars ve Jüpiter’in yörüngeleri arasındaki bir feza bölgesidir. Güneş’in çevresinde dönen ufak, kayalık nesneler olan milyonlarca asteroite ev sahipliği yapar. Kuşaktaki en büyük asteroit, ortalama 950 kilometre çapındaki Ceres’tir. Öteki mühim asteroitler içinde Vesta, Pallas ve Hygiea bulunur.
Asteroit kuşağının asla oluşmamış bir gezegenin kalıntıları olduğu düşünülüyor. Bazı zamanlar “Gezegen X” olarak adlandırılan gezegenin milyarlarca sene ilkin başka bir nesneyle çarpışma kararı yok olduğuna inanılıyor. Çarpışmadan meydana gelen yıkıntı asteroit kuşağını oluşturdu.
Asteroit kuşağı bilim adamları için kıymetli bir kaynaktır. Asteroitler demir, nikel ve bakır şeklinde muhtelif metaller ihtiva eder. Ek olarak uzayda insan hayatını desteklemek için kullanılabilecek su buzu da ihtiva ederler.
Son yıllarda asteroit madenciliğine olan alaka giderek artmaktadır. Asteroit madenciliği feza araştırmaları için bir araç-gereç deposu sağlayabilir ve ek olarak feza seyahatinin maliyetini düşürmeye destek olabilir.
Asteroit kuşağı uzayın büyüleyici bir bölgesidir. Bilim adamlarına güneş sistemimizin erken evveliyatına dair bir bakış sunan muhtelif nesnelere ev sahipliği yapar.
Kuiper Kuşağı, Neptün’ün yörüngesinin ötesinde, birçok ufak buzlu nesneye ev sahipliği icra eden bir feza bölgesidir. Bu nesnelerin erken güneş sisteminin kalıntıları olduğu düşünülüyor ve gezegenlerin iyi mi oluştuğuna dair ipuçları içerebilirler. Kuiper Kuşağı iki bölgeye ayrılır: klasik Kuiper Kuşağı ve dağınık disk. Klasik Kuiper Kuşağı, Güneş’ten ortalama 30 ila AU uzaklıkta uzanan halka biçimli bir bölgedir. Dağınık disk, daha gevşek bir halde dağılmış ve Güneş’ten ortalama AU uzaklıkta uzanan bir nesne bölgesidir.
Kuiper Kuşağı, cüce gezegenler, kuyruklu yıldızlar ve asteroitler de dahil olmak suretiyle muhtelif nesnelere ev sahipliği yapar. Kuiper Kuşağı’ndaki cüce gezegenler içinde Plüton, Eris, Haumea, Makemake ve Sedna bulunur. Kuiper Kuşağı’ndaki kuyruklu yıldızların Dünya’da gerçekleştirilen birçok çarpışmadan görevli olduğu düşünülmektedir. Kuiper Kuşağı’ndaki asteroitler çoğu zaman ufak ve buzludur ve Dünya’ya düşen birçok meteoritin deposu oldukları düşünülmektedir.
Kuiper Kuşağı, hala keşfedilmekte olan büyüleyici bir feza bölgesidir. Bilim adamları her gün Kuiper Kuşağı ile alakalı daha çok şey öğreniyor ve güneş sisteminin erken zamanı ile alakalı yeni ipuçları ortaya çıkarıyorlar.
S: Gezegen ile cüce gezegen arasındaki ayrım nelerdir?
A: Bir gezegen, bir yıldızın çevresinde dönen ve kendi yer çekiminin onu küresel bir şekle sokmasına kafi gelecek kadar büyük bir gök cismi. Bir cüce gezegen, bir yıldızın çevresinde dönen, kendi yer çekiminin onu küresel bir şekle sokmasına kafi gelecek kadar büyük bir gök cismi, sadece yörüngesini öteki nesnelerden temizlememiş bir gök cismi.
S: Güneş sistemimizdeki değişik gezegen türleri nedir?
A: Güneş sistemimizdeki gezegenler iki ana türe ayrılır: karasal gezegenler ve Jüpiter gezegenleri. Karasal gezegenler, Güneş’e yakın konumlanmış ufak, kayalık gezegenlerdir. Jüpiter gezegenleri, Güneş’ten daha uzakta konumlanmış büyük, gaz devleridir.
S: Güneş sistemimizdeki gezegenlerin adları nedir?
A: Güneş sistemimizdeki gezegenler Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün’dür.
0 Yorum